Çocuğun iyi bir beslenme ve yemek yeme alışkanlığı kazanması önemli bir husustur. Bu bakımdan çocuğun iyi yemek yeme alışkanlığı kazanmasında anne, baba, büyükbaba, büyükanne gibi fertlerin tutumları önemlidir. Çocuğun beslenmeye karşı tepkilerini dikkatlice izlemek ve düzenlemek gerekir. 0-2 yaş arasındaki çocuğun büyümesi çok hızlı iken 2-5 yaş arasında çocuğun büyüme hızı yavaşlar ve kilo alması da düşer. Tat alma duygusunun geliştiği bu dönemde çocuk daimi alışkanlıklarında değişiklikler söz konusudur. Ailelerde bu durum “önceden çok yiyordu, şimdi yemiyor, çok seçiyor, büyümüyor, iyi besleyemiyor muyum? vb.” kaygı düşünceleri oluşturabilir. Böylece çocuklar ebeveynin belki de anlam veremediklerini baskı ve ısrar karşısında yemek seçme, reddetme, ağızda bekletme, kusma, yemek süresini uzatma, oyalanma, nazlanma gibi davranışlar geliştirirler. Sonuç olarak yemek saatleri hem ebeveyn hem de çocuk için gelmesi bir türlü istenmeyen bir zaman dilimine dönüşür.
Çocuklarımız neden yemek yemede güçlük yaratır?
1- Hasta olabilir.
2- Zamanında değişik tat ve kavramları alıştırılmamış olabilir.
3- Bir önceki öğünde fazla yemiş ya da öncesinde abur cuburla karnı doymuş olabilir.
4- Ebeveynin dikkatini bu konuda çekerek ilgi odağı olmayı öğrenmiş olabilir. (Aşırı ilgi ya da ilgisizlik)
YEMEK YEME SORUNLARINA BAZI ÖNERİLER
Yetersiz yemek yeme çocuğu doyurmaz. Ancak zorlama da çocuğu yemekten sık tiksindirir. Çocuk yemek yeme konusunda büyüklerden etkilenir. Sofrada çocuğun yanında yemeklerin iyi olduğu söylenmeli ve huzursuzluk çıkartılmamalıdır. Yemek seçen ebeveyn örnek olacağını unutulmamalıdır. Çocuğun şiddetle yemek istemediği yiyecekleri vermekte ısrar etmek doğru değildir.
Çocuklar başka çocuklarla karşılaştırılmamalıdır. Her çocuğun vücut yapısı farklıdır. Bazı çocuklar daha çok besinle ihtiyaçlarını karşılarken bazıları da daha az besinle ayrı işlevleri yerine getirebilirler. Kirlilik ortaya çıkmasına rağmen kaşık çatalı kendileri kullanarak yemesine teşvik edilmelidir. Yemek tabakları küçük olsun. Az miktarda koyun. Ufak lokmalar alsın. Onunla aynı anda yemek yiyerek ona model olunuz. Bütün ailenin aynı anda yemesi daha uygundur. Çocuk bu şekilde uygun davranışları model alır.
Bazı çocuklar uzun süre yemek masasından kalkmazlar, ağızlarında yemek çoğalır ya da masadan kalkarak başka şeylerle ilgilenir sonra da yemeğe tekrar dönerler. Bu tür durumlar için saati kullanabilirsiniz. Ama saat kavramı yerleşmediği için şu yöntemi kullanabilirsiniz: Öğünün süresi için önceden belirli zaman dilimi kararlaştırınız. Öğünlerin saatleri sabit olsun. Çocuk yalnız yiyorsa 20 dakika süre koyunuz ve saat üzerinde gösterin. “Bak bu ok buraya geldiğinde yemeğini bitmiş olacak. Buraya gelene kadar hem yemeğini hem de tatlını yiyeceksin” gibi.
Süre azaldıkça “Bak çok az kaldı hemen yemeğini ye ki tatlını da yiyebilirsin” diye hatırlatma yapın. Süre bittiğinde ise “Bak ok buraya geldi, yemek saati bitti, şimdi masadan kalkıyoruz deyip masayı toplayın ve mutfaktan çıkın. Aile ile birlikte yeniliyorsa herkes yemek yediğinde ortalama yarım saatte yemekten kalksın ve çocuğa “Birlikte yemek yiyeceğiz, herkes tabağındakini bitirdiğinde kalkılacak” kuralını koyunuz. Herkes kalktığında da “Yemek saati bitti, kalkıyoruz” deyip kalkınız.
Olumlu yeme davranışını sözel olarak ödüllendiriniz. Yani çocuktan yapmasını beklediğimiz yeme davranışı ne ise bunu ödüllendiriniz. “Aferin, tabağındakinin hepsini yedin”, “aferin saatimiz bitmeden yedin”, “aferin oğluma kaşıkla çok güzel yiyorsun”, “aferin ağzındaki lokmayı hemen bitirdin”, “fasulyeyi çok güzel yedin, şimdi tatlı yiyebilirsin” gibi.
Sevdiği şeyi isterse ve ağlarsa, bağırırsa sakinliğinizi koruyunuz ve kural hatırlatma yöntemini kullanınız. “Bak önce yemeğini yiyip sonra tatlını yiyebilirsin demiştim hatırlıyor musun?” Diye çocuğa sorunuz. Ondan cevap bekleyiniz. Ve evet derse “evet çok güzel hatırladın, yemeğini yedikten sonra tatlını yiyebilirsin”, hayır derse “peki yemeğin bittiğinde tatlını yiyebilirsin” diyerek kuralı hatırlatın. Çocuk bu kural hatırlatmayı evet hatırlıyorum deyip yemeğini yemeye alışkanlık haline getirdiğinde, huysuzluk çıkardığı durumlarda “yemekten önce ne konuşmuştuk söyler misin?” Diyerek kuralı onu söylemesini sağlayınız.
Kuralı söylediğinde, “evet çok güzel hatırladın hadi bakalım şimdi yemeğimizi yiyelim” diyebilirsiniz. Tabağın tamamen bitirilmesi konusunda ısrarcılıktan kaçınınız. Bunun da olmaması için küçük tabağa az miktarda koyunuz. Çocuğun yemek yemesi üzerine konuşmalar kesinlikle hiçbir durumda olmasın. Sadece olumlu yemek yeme davranışı gösterildiğinde “aferin çok güzel yedin” denilebilir. Kesin, kararlı ama yumuşak disiplin kullanın. Koyduğunuz kurallar her öğünde her durumda her kişinin yanında her ortamda aynı olmalıdır.