PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK her yaş grubundan çocuğun fayda gördüğü bir süreçtir. Bu süreç, çocuğun yaşadığı deneyimlere, gelişimsel dönemine ve yaşına göre psikolojik danışman tarafından şekillendirilir. Örneğin; 0-6 yaş döneminde, ağırlıklı olarak anne-baba ile çalışmak, onları sürece dahil etmek önemlidir. Buna çocuk odaklı aile danışmanlığı denir. Gençlerle süreç genellikle daha bireysel yürütülürken başvurulan duruma göre aile ile de yakın çalışmak gerekli görülebilir. Çocuk ve gençlerle çalışılırken odak noktası sadece çocuk ve genç değil her zaman için aile sisteminin bütünüdür.

Çocuk ve gençlerde seans sıklığı, özellikle başlangıç döneminde, haftada en az bir kez olarak planlanır. Fakat daha yoğun terapi planlamasının gerekli olduğu durumlarda seans sayısı haftada iki olarak da düzenlenmektedir. Planlanan terapi hedefleri ve seanstaki ilerleme doğrultusunda, seanslara iki haftada bir veya ayda bir olarak devam edilerek sonlandırma gerçekleştirilir. Bir seans 45-50 dakika olarak planlanır. Geliş sebebine göre psikolojik danışmanlık süresi değişiklik göstermektedir. Bazen birkaç defa yapılan danışma ve bilgilendirme seansları sonrası süreç tamamlanırken bazen de uzun zaman alan bir çalışmaya ihtiyaç duyulabilir. Psikolojik değerlendirme süreci tamamlanırken bu konu hakkında uzmanınız tarafından bilgilendiril ve ön görü kazanbilirsiniz.

Daha önce çocuğunuza bir uzman tarafından uygulanmış testler (WISC-R, WISC-IV, DENVER II vb.) varsa ve bir nörolog ya da psikiyatrist tarafından ilaç önerisinde bulunulduysa, test raporlarınızı, önerilen ilaçların isimlerini, gittiğiniz kurum ve kişilerin adlarını yanınızda getirmenizi rica ederiz.

Mümkünse ilk görüşmeye anne-baba ve çocuk beraber katılmalıdır.Psikolojik değerlendirme sürecinde çocuk, genç ve aile ile ayrı ayrı mı yoksa birlikte mi görüşme yapılacağınapsikolojik danışman yön verecektir. Psikolojik danışman, çocuk ve gençle ayrı bir şekilde çalışmaya devam etse bile sorunu çözme konusunda yardımcı olmak için ebeveynlerle de zaman zaman görüşme yapmayı planlayabilir, onlara bazı yeni yöntemler öğretebilir.

Aile içindeki sorunlar, kardeş doğumu, boşanma, aile bireylerinden birinin ölümü, kazalar, bakıcı değişimi, ilk kez okula başlamak, okul ve şehir değişimi gibi kontrolün çocukların dışında geliştiği ve öngörülebilir olmayan değişiklikler ve travmatik olaylar çocukları olumsuz yönde sandığınızdan daha fazla etkileyebilir. Çocuğunuzun duygu durumunda ve davranışlarında olumsuz yönde bir değişiklik gözlemliyorsanız, ayrıca bu durumlar çocuğunuzun günlük rutinini ve düzenini de etkilemeye başladıysa bir uzmandan destek almanız uygun olacaktır.

Çocuğunuzu “Bir arkadaşıma uğrayacağız.”, “Bir abla seninle oyun oynayacak.”, “Doktora gidiyoruz.” ya da “Parka gidiyoruz.” gibi gerçeği yansıtmayan bilgilerle görüşmeye getirmemenizi tavsiye ederiz. Vereceğiniz bilgi sınırlı olabilir ama gerçek dışı olmamalıdır. Psikolojik Danışmanınsürecinin en önemli unsurlarından biri güven ve şeffaflıktır. Bu sebeple daha ilk adımdan itibaren çocuğunuza gerçekçi olmayan, gizli saklı cevaplar vermek yerine ona, onun yaşına uygun ve gerçek bilgiler vermenizi öneririz. Şöyle bir içerik çocuğa nereye gittiğinizi açıklamak için yardımcı olabilir: “Bazen yaşadığımız zorlukları tek başımıza çözmekte zorlanırız. Böyle zamanlarda yardımcı olması için başkalarına başvurabiliriz. Biz de bugün bir uzmana gidip biraz sohbet edeceğiz. Yaşadığımız zorluklar hakkında bize sorular sorabilir ya da bizim sorunlarımızı anlatmamızı isteyebilir. O, çocukları ve gençleri dinleyip onlara yardımcı oluyormuş. Bu yüzden onunla istediğin gibi konuşabilirsin.” ya da “Sen bize okulda dikkatinin dağıldığını/derslerini dinleyemediğini/arkadaşlarınla sorunlar yaşadığını/bizi çok özlediğini ve bu yüzden okulda duramadığını… söylüyorsun. Bu konuda biz ve öğretmenlerin sana yeterince yardımcı olamıyoruz. Bu yüzden çocuklara yardımcı olan bir uzmandan destek almak istiyoruz.” diyebilirsiniz.

Son yıllarda teknolojinin de ilerlemesi ile birlikte, farklı bir ülke/şehirde yaşayan, kronik bir rahatsızlığı sebebiyle evden çıkamayan çocuklarla görüşmeler internet üzerinden yapılmaktadır. Çocuklarla online görüşmeler yapılırken, ebeveynlerin iş birliği ile uzmanın görüşmelerde ihtiyaç duyduğu araç-gereçleri (kağıt, kalem, oyuncak vb.) hazır etmesi, evde sakin ve güvende hissedebileceği bir ortam sunması önemlidir. Çocuklarla yapılan online seanslarda psikolojik danışman çocukla ayrı, ebeveynlerle ayrı ve hep birlikte görüşmeler yapabilmektedir. Bilimsel çalışmalar ve klinik gözlemler çocuklarla yapılan online terapinin yüz yüze görüşmeler kadar etkili olduğunu göstermektedir.

Gençlerde psikolojik danışmanlık süreci, çocuklardaki sürece göre daha farklı ilerlemektedir. 11-12 yaş itibariyle fiziksel ve duygusal değişime uğramaya başlayan gencin kendi isteğiyle seanslara gelmesi çok önemlidir. Ancak çoğu zaman gençler, terapiye aileleri tarafından zorla getirildiklerini ifade etmektedirler. Görüşmelerde çocuk ve gencin kendini güvende ve rahat hissetmesi, uzmana güvenmesi ve anlaşıldığını hissetmesi temel unsurdur. Bu nedenle, özellikle gence zaman vermek ve sabırlı olmak önemlidir. Son zamanlarda, çocuğunuzun davranışlarında ve duygularında farklılıklar ve değişiklikler gözlemliyorsanız, kendisi henüz sürece hazır olmasa bile, sizler ebeveynleri olarak mutlaka bir psikologdan destek almanız önerillir.

Gençlerle yapılan online görüşmelerde, psikolojik danışman ve danışan farklı yerlerden terapi görüşmesine katılır. Bunun dışında, online görüşmeler diğer kural ve özellikler bakımından aynı mekanda gerçekleşen yüz yüze görüşmelere benzer. 18 yaşından küçük gençlerle yapılan online görüşmelerde ebeveynin onay ve rızası gerekir. Online terapi ile gençlerin normal gelişimleri takip edilebilirken, ailelerine danışmanlık da verilebilir. Seanslar sırasında gencin kendini rahat ve güvende hissedeceği, sessiz ve internet konusunda yeterli bir yerde olması gerekir. Seans sırasında ihtiyacı olabilecek su, peçete, kalem, kağıt yanında bulunabilir. Bazı gençler, seans sırasında ailelerinin evde bulunmamasını tercih edebilir. Böyle bir durumda koşullar uygunsa gence bu konuda destek olmak rahat hissetmesini sağlayacaktır.

Çocuklardan farklı olarak çoğu genç, psikoloğun ne olduğu konusunda daha fazla bilgi sahibidir. Yalnız bu bilgi, yanlış ya da olumsuz bir bilgi olabilmektedir. Bu da, zaten genellikle destek alma konusunda daha dirençli olan gençlerin, terapi sürecine sıcak bakmamasına sebep olabilir. Bu noktada anne-babalar, çocuklarının günlük yaşamdaki zorlanmalarına işaret edip kendilerinin de bu konularda yaşadıkları sorunları dile getirebilirler. Ebeveynler terapinin hem kendileri hem de çocukları için alınacak olan bir destek olduğunu söyleyerek terapideki sorumluluğu da paylaşırlarsa, çocuklarının terapiye sıcak bakma ihtimali artabilir. “üzüldüğünün/…. konularda zorlandığın farkındayız ama maalesef sana yeterince yardımcı olamıyoruz. Bu nedenle bu konuda uzman birinden destek almak istiyoruz. Bu destek hem senin için hem de bizim için olacak. Anne-baba olarak bizim de senin daha mutlu olman/daha rahat olman… için yapmamız gerekenler/öğrenmemiz gerekenler olabilir. Belki bizim de bunları öğrenmeye ihtiyacımız vardır.” şeklinde bir açıklama gencin, psikolojik danışmanlık sürecine daha ılımlı bakmasına yardımcı olacaktır.